සංචාරක ව්‍යාපාරය ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ප්‍රධානතම කුලුනු අතරින් එකක් ලෙස සැලකේ. කොවිඩ්-19 වසංගතය සහ ඉන් අනතුරුව ඇති වූ දරුණු ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ දැඩි බිඳවැටීමකට ලක් වූ මෙම ක්ෂේත්‍රය, පසුගිය වකවානුව තුළ අසාමාන්‍ය වර්ධනයක් ලබා ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ. සංචාරක ව්‍යාපාරය 2024 වසර අවසන් වන විට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 2.8කට අධික ආදායමක් උපයා ඇති අතර, 2025 වසර සඳහා සංචාරකයින් මිලියන 3ක් සහ ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 5ක ආදායමක් ඉලක්ක කර ගනිමින් ශ්‍රී ලංකාව පෙරට යමින් සිටී. මෙම වර්ධනය හුදෙක් ගෝලීය සංචාරක ව්‍යාපාරයේ පොදුවේ සිදුවන නැවත පිබිදීමක් පමණක් ද, නැතහොත් එය ශ්‍රී ලංකාව විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද නිශ්චිත ප්‍රතිපත්තිමය හා ආර්ථිකමය උපායමාර්ගවල තිරසාර ප්‍රතිඵලයක් ද යන්න ගැඹුරින් විමසා බැලීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ පිබිදීම හුදු අහම්බයක් ලෙස සැලකිය නොහැකිය. එය ආර්ථික අභියෝගයන් හමුවේ වුවද, එවක රජය විසින් සැලසුම් සහගතව ක්‍රියාත්මක කරන ලද ප්‍රතිසංස්කරණ සහ ප්‍රවර්ධන වැඩසටහන්වල ඍජු ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හඳුනාගත හැකිය. විශේෂයෙන්ම, මෙම ව්‍යාපාරය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා එවක රජය විසින් ගනු ලැබූ පියවරයන් අතිශය තීරණාත්මක විය.වීසා නීති ලිහිල් කිරීමේ තීරණාත්මක බලපෑම ඉන් එකකි. 2023 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී දියත් කරන ලද දින 30ක නොමිලේ සංචාරක වීසා වැඩසටහන මෙම වර්ධනයේ ප්‍රධානතම සාධකයක් ලෙස හඳුනාගත හැකිය.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ පිබිදීම හුදු අහම්බයක් ලෙස සැලකිය නොහැකිය. එය ආර්ථික අභියෝගයන් හමුවේ වුවද, එවක රජය විසින් සැලසුම් සහගතව ක්‍රියාත්මක කරන ලද ප්‍රතිසංස්කරණ සහ ප්‍රවර්ධන වැඩසටහන්වල ඍජු ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හඳුනාගත හැකිය. විශේෂයෙන්ම, මෙම ව්‍යාපාරය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා එවක රජය විසින් ගනු ලැබූ පියවරයන් අතිශය තීරණාත්මක විය.
වීසා නීති ලිහිල් කිරීමේ තීරණාත්මක බලපෑම ඉන් එකකි. 2023 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී දියත් කරන ලද දින 30ක නොමිලේ සංචාරක වීසා වැඩසටහන මෙම වර්ධනයේ ප්‍රධානතම සාධකයක් ලෙස හඳුනාගත හැකිය. මෙය පසුව 2024 වසරේදී ද ක්‍රියාත්මක වූ අතර 2025 වසරේ දී ද ක්‍රියාත්මක වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. රටවල් 35ක් ඉලක්ක කරගත් මෙම වැඩසටහන තුළින් සාමාන්‍යයෙන් ඇ.ඩො. 50ක් වූ වීසා ගාස්තුව ඉවත් කෙරුණු අතර, එමගින් සංචාරකයින්ට රට තුළට පැමිණීම වඩාත් පහසු සහ ලාභදායී විය. මෙම පියවර, සංචාරක සමය ආරම්භ වීමත් සමඟම කාලෝචිත ලෙස ක්‍රියාත්මක වූ අතර, එය සංචාරක පැමිණීම ඍජුවම ඉහළ නැංවීමට මඟ හෙළි කළේය. මෙය හුදු ආර්ථික ප්‍රතිලාභයක් පමණක් නොව, ශ්‍රී ලංකාව විවෘත සහ මිත්‍රශීලී ගමනාන්තයක් ලෙස ලෝකයට හඳුන්වා දීමට ද සමත් විය.
සංචාරක ව්‍යාපාරය නැවත නගා සිටුවීම සඳහා ක්‍රමානුකූල වැඩපිළිවෙළක් ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අවශ්‍යතාව රජය මනාව හඳුනා ගෙන තිබිණි. මේ සඳහා ජාතික සංචාරක කොමිසමක් පිහිටුවා ප්‍රතිපත්ති ක්‍රමවත් කිරීම සහ 2025 මාර්තු මාසයේ දී දියත් කරනු ලැබූ Sri Lanka, a Story for Every Season වැනි ගෝලීය ප්‍රවර්ධන ව්‍යාපාර දියත් කිරීම වැදගත් වේ. මෙවැනි අලෙවිකරණ ව්‍යාපාර හරහා, ශ්‍රී ලංකාව හුදෙක් වෙරළ සහ හිරු එළියට පමණක් සීමා නොවූ, සංස්කෘතික අත්දැකීම්, වනජීවී ආකර්ෂණය සහ වික්‍රමාන්විත ක්‍රීඩා ඇතුළත් විවිධාංගීකරණය වූ ගමනාන්තයක් ලෙස ස්ථානගත කරනු ලැබිණි.
සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වර්ධනයට අවශ්‍ය මූලික පදනම වන්නේ සමස්ත ආර්ථිකයේ ස්ථායිතාවයි. ලෝක බැංකුවෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියනයක ණය මුදලක් සංචාරක, කෘෂිකාර්මික සහ බලශක්ති අංශ සඳහා අනුමත වීම සහ 2024 දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ (GDP) වර්ධනය 4.4%ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර තිබීම, ශ්‍රී ලංකාව කෙරෙහි ඇති ගෝලීය විශ්වාසය තහවුරු කරවන්නට හේතුවක් විය. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය සහ උද්ධමනය අඩු වීම වැනි සාධක මගින් ආයෝජකයින්ට මෙන්ම සංචාරකයින්ට ද විශ්වසනීය වාතාවරණයක් නිර්මාණය වී ඇති අතර, එය සංචාරක ව්‍යාපාරයේ තිරසාරභාවය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය සාධකයකි.
ඊට අමතරව ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ පිබිදීම සඳහා බලපෑ ඇති තවත් ප්‍රධාන පෙළේ සාධක කිහිපයක්ම හඳුනා ගත හැකිය.
ඉන් එකක් වන්නේ ස්වාභාවික සහ භූගෝලීය විවිධත්වයයි. ශ්‍රී ලංකාවට සංචාරකයින් වැඩි වශයෙන් පැමිණෙන්නේ කුමක් සඳහා ද යන්න තනි කාරණාවකට සීමා කළ නොහැක. එය දූපතක් ලෙස මුහුදු වෙරළ, කඳු, සහ දේශගුණික කලාප කිහිපයක් එකම රට තුළ පිහිටා තිබීම වැනි භූගෝලීය වාසි මත පදනම් වී තිබේ. සීත දේශගුණයක් ඇති යුරෝපීය රටවලින් පැමිණෙන සංචාරකයින්ට මෙහි උණුසුම් හිරු එළිය සහ වෙරළ ආශ්‍රිත අත්දැකීම් අපූර්ව අත්දැකීමක් හිමි කර දෙයි. බොහෝ විට ශ්‍රී ලංකාව “වසර 10කට පෙර පැවති බාලි රාජ්‍යය” ලෙස ජාත්‍යන්තර මාධ්‍යවල හැඳින්වීමෙන් මෙම ආකර්ෂණීය බව තවත් ඉස්මතු වේ.
වනජීවී ආකර්ෂණය තවත් කැපී පෙනෙන සාධකයකිි. වන අලි ඇතුන්ගේ ජනගහනය ඇතුළු මෙරට ඇති සුවිශේෂ වූ ජෛව විවිධත්වය, වනජීවී සංචාරක ව්‍යාපාරයට ඉතා ඉහළ ඉල්ලුමක් ඇති කර තිබේ. මෙය ශ්‍රී ලංකාවට විශාල විදේශ විනිමයක් ගෙන එන ප්‍රධාන මාර්ගයකි. කෙසේ වෙතත්, මෙම වටිනා සම්පත නිසි කළමනාකරණයකින් තොරව භාවිත කිරීමේ අවදානමක් පවතින බව සඳහන් කළ යුතුය. අලි-මිනිස් ගැටුම වැනි ගැටලු නිසි ලෙස විසඳීමට අපොහොසත් වුවහොත්, එය අනාගතයේ දී සංචාරක කර්මාන්තයට අහිතකර ලෙස බලපෑ හැකිය. නිසි සංඛ්‍යාලේඛන හෝ විද්‍යාත්මක පදනමක් නොමැතිව ගන්නා ලද ක්‍රියාමාර්ග මගින් වනජීවී සම්පතට විශාල හානියක් සිදුවිය හැකි බව මෙහිදී සිහිපත් කළ යුතුය.
වෛද්‍ය සහ සංස්කෘතික සංචාරක ව්‍යාපාරය ද මෙහිදී විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතු සාධකයක් වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ලාභදායී වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමට විදේශීය සංචාරකයින්ට අවස්ථාව ලැබීම ද සංචාරක ආකර්ෂණය වැඩි කිරීමට හේතුවකි. එසේම, අභිමානවත් බෞද්ධ සහ වෙනත් සංස්කෘතික උරුමයන් සහිත ස්ථාන නැරඹීම සඳහා පැමිණෙන සංචාරකයින්ගේ ප්‍රමාණය ද සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යමින් පවතී.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ මෙම පිබිදීම තිරසාරව පවත්වාගෙන යාම සඳහා අනාගතයේ දී තවත් බොහෝ අභියෝගයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවනු ඇත.
යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සංචාරක ව්‍යාපාරය දියුණු තත්ත්වයට බලපෑ තවත් සංචාරකයන්ගේ වැඩිවීමත් සමඟම ඔවුන්ට අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ගුවන් තොටුපළ, ප්‍රවාහන පහසුකම්, නවාතැන් පොළවල් සහ සන්නිවේදන පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා සැලසුම් සහගත ආයෝජන අවශ්‍ය වේ. මෙය රජය මෙන්ම පෞද්ගලික අංශය ද එක්ව කළ යුතු කටයුත්තකි.
ගුණාත්මක සේවාවන් සහ පුහුණු ශ්‍රම බලකාය: ගෝලීය වශයෙන් තරගකාරී සංචාරක ක්ෂේත්‍රයක් තුළ, ගුණාත්මක සේවාවක් සැපයීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මේ සඳහා සංචාරක කර්මාන්තයට සම්බන්ධ සේවකයින් පුහුණු කිරීම සහ ඔවුන්ගේ නිපුණතා වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ක්ෂේත්‍රයේ පුනරුදය හුදෙක්ම ගෝලීය සංචාරක ප්‍රවණතාවන්ගේ අතුරු ඵලයක් පමණක් නොවන බව පැහැදිලිය. එය දේශීය ප්‍රතිපත්ති, උපායමාර්ගික අලෙවිකරණය සහ ආර්ථික ස්ථායිතාව යන සාධකවල තීරණාත්මක සංකලනයක ප්‍රතිඵලයකි. මෙම පිබිදීම, රටේ ස්වාභාවික සම්පත්, ජෛව විවිධත්වය සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් මත පදනම් වූ අතර, ගෝලීය සංචාරකයන්ගේ රුචිකත්වයන්ට හොඳින් ගැලපීම එහි සාර්ථකත්වයට බෙහෙවින් දායක විය. මෙම ජයග්‍රහණය තිරසාරව පවත්වා ගැනීමට නම්, සංචාරක ව්‍යාපාරය නිසි ලෙස කළමනාකරණය කිරීම, යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සහ පරිසරය ආරක්ෂා කර ගැනීම කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
දේශගුණික හා ස්වාභාවික අවදානම් ද සංචාරකයෙක් ද දේශගුණික විපර්යාස සහ ස්වාභාවික ව්‍යසනයන් (ගංවතුර, නායයෑම්) වැනි අනපේක්ෂිත සිදුවීම් සංචාරක කර්මාන්තයට සෘජුවම බලපෑම් කළ හැකිය. මෙවැනි අවදානම් කළමනාකරණය කිරීම සඳහා සූදානම් වීම වැදගත්ය.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ක්ෂේත්‍රයේ පුනරුදය හුදෙක්ම ගෝලීය සංචාරක ප්‍රවණතාවන්ගේ අතුරු ඵලයක් පමණක් නොවන බව පැහැදිලිය. එය දේශීය ප්‍රතිපත්ති, උපායමාර්ගික අලෙවිකරණය සහ ආර්ථික ස්ථායිතාව යන සාධකවල තීරණාත්මක සංකලනයක ප්‍රතිඵලයකි. මෙම පිබිදීම, රටේ ස්වාභාවික සම්පත්, ජෛව විවිධත්වය සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් මත පදනම් වූ අතර, ගෝලීය සංචාරකයන්ගේ රුචිකත්වයන්ට හොඳින් ගැලපීම එහි සාර්ථකත්වයට බෙහෙවින් දායක විය. මෙම ජයග්‍රහණය තිරසාරව පවත්වා ගැනීමට නම්, සංචාරක ව්‍යාපාරය නිසි ලෙස කළමනාකරණය කිරීම, යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සහ පරිසරය ආරක්ෂා කර ගැනීම කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. එමෙන්ම පසුගිය රජයයන් විසින් සංචාරක ව්‍යාපාරයේ ප්‍රවර්ධනය උදෙසා ක්‍රියාත්මක කළ වැඩසටහන් මේ රජය විසින් ද අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක කිරීම වඩාත් සුදුස බව ද සඳහන් කළ යුතුය. මෙම අභියෝග නිසි ලෙස ජයගතහොත් ශ්‍රී ලංකාව අනාගතයේදී ආසියාවේ වඩාත් යෝග්‍ය සහ ප්‍රමුඛතම සංචාරක ගමනාන්තයක් බවට පත්වනු නොඅනුමානය.
නිරංජන් චාමින්ද කරුණාතිලක