ඇමරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් මෙවර නොබෙල් සාම ත්‍යාගය දිනා ගැනීමට සමත් වේවි ද? මේ ගැන මේ දිනවල යම් අවධානයක් යොමු වන බව පෙනෙනවා.
පාර්ශ්ව කිහිපයක්ම මේ වෙද්දී ට‍්‍රම්ප් ගේ නම මෙම ත්‍යාගය සඳහා යෝජනා කර තිබීම නිසා මේ පිළිබඳ උනන්දුව ඉහළ ගොස් ඇති ආකාරයක් දැකිය හැකියි. ඔහුගේ නම නිර්දේශ කළ ප‍්‍රධාන පාර්ශ්ව දෙකක් වූයේ ඊශ‍්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු සහ පාකිස්තාන ආණ්ඩුව යි. ඊට අමතරව ට‍්‍රම්ප් ගේ පක්ෂය වන රිපබ්ලිකන් පක්ෂය නියෝජනය කරන කොංග‍්‍රස් මණ්ඩල සාමාජිකයකු වන බඩි කාටර් ද ට‍්‍රම්ප් ගේ නම යෝජනා කර තිබෙනවා.
නෙතන්යාහු ට‍්‍රම්ප් ගේ නම යෝජනා කළේ මැද පෙරදිග කලාපයේ රටවල් අතර සාමයක් ඇති කිරීම සඳහා ඔහු මෑත කාලයේ ගත් පියවර පදනම් කරගෙන යි. එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යය, බහරේනය, මොරොක්කෝව වැනි මැද පෙරදිග රටවල් කිහිපයක් සහ ඊශ‍්‍රායලය අතර නිල වශයෙන් රාජ්‍ය තාන්ත‍්‍රික සබඳතා ඇති කිරීමට ට‍්‍රම්ප් ගේ උත්සාහයන්ට හැකි වුණා.මෙයට සති කිහිපයකට පෙර ඊශ‍්‍රායලය සහ ඉරානය අතර උත්සන්න වීමට ගිය යුද්ධය අවසන් කිරීමේ දීත් ට‍්‍රම්ප් යම් කාර්යභාරයක් කළ බව බොහෝ පාර්ශ්වවල අදහස යි.
නෙතන්යාහු ට‍්‍රම්ප් ගේ නම යෝජනා කළේ මැද පෙරදිග කලාපයේ රටවල් අතර සාමයක් ඇති කිරීම සඳහා ඔහු මෑත කාලයේ ගත් පියවර පදනම් කරගෙන යි. එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යය, බහරේනය, මොරොක්කෝව වැනි මැද පෙරදිග රටවල් කිහිපයක් සහ ඊශ‍්‍රායලය අතර නිල වශයෙන් රාජ්‍ය තාන්ත‍්‍රික සබඳතා ඇති කිරීමට ට‍්‍රම්ප් ගේ උත්සාහයන්ට හැකි වුණා.
මෙයට සති කිහිපයකට පෙර ඊශ‍්‍රායලය සහ ඉරානය අතර උත්සන්න වීමට ගිය යුද්ධය අවසන් කිරීමේ දීත් ට‍්‍රම්ප් යම් කාර්යභාරයක් කළ බව බොහෝ පාර්ශ්වවල අදහස යි.
ඊශ‍්‍රායලයේ ඇතැම් යුද මෙහෙයුම්වලට ඇමරිකාව වක‍්‍රව සහය දක්වන බව පිලිගැනුනත් ඊශ‍්‍රායල- ඉරාන යුද්ධය දිග් ගැස්සෙනවාට ට‍්‍රම්ප් කැමැත්තක් දැක් වූ බවක් පෙනුණේ නැහැ. එම දෙරට අතර සටන් විරාමයක් ඇති කිරීමට ඔහු ප‍්‍රබල දායකත්වයක් දැක් වූ බව පිලිගැනෙනවා.
මේ අතර පාකිස්තානයත් පසුගිය ජුනි මාසයේ ට‍්‍රම්ප්ගේ නම නොබෙල් සාම ත්‍යාගය සඳහා නිර්දේශ කළා. ඒ ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය අතර පසුගිය දිනවල ඇති වූ අවි ගැටුම සමතයකට පත් කිරීමට ඔහු දායක වූවා ය යන පදනම මත යි.
මෙම ආසියානු බලවතුන් දෙදෙනා අතර ඉහත කී ගැටුමට හේතු වුණේ පසුගිය අපේ‍්‍රල් මාසයේ ඉන්දියානු කාශ්මීර කලාපයේ පහල්ගාම් නැමැති ප‍්‍රදේශයක දී ඉන්දීය සංචාරකයන් පිරිසක් ඉලක්ක කර එල්ල වූ ත‍්‍රස්ත ප‍්‍රහාරයක්. මෙම ප්රහාරය එල්ල කළේ මෙම කාශ්මීර කලාපය ඉන්දියාවෙන් වෙන් කර වෙනම රාජ්‍යයක් කර ගැනීමට සටන් කරමින් සිටින බෙදුම්වාදීන් බවට ඉන්දියාව චෝදනා කළා. මෙවැනි බෙදුම්වාදීන්ට පාකිස්තානයේ සහය ලැබෙන බව ඉන්දියාව කාලයක සිටම නගන චෝදනාවක්.
මෙකී පසුබිම තුළ පහල්ගාම් ප‍්‍රහාරයෙන් පසු ඉන්දියාව පාකිස්තානය තුළ පිහිටි ඉහත කී බෙදුම්වාදී සටන්කරුවන්නේ කඳවුරු ආදිය ඉලක්ක කර ගුවන් ප‍්‍රහාර එල්ල කළා.
පාකිස්තානයත් නිහඬව සිටියේ නැහැ. ඔවුනුත් ඉන්දියානු ප‍්‍රහාරයට ප‍්‍රතිචාර දක්වමින් ප‍්‍රතිප‍්‍රහාර දියත් කළා.
මෙම ගැටුම දුරදිග යන ලකුණු මුලින් පහළ වුනත් අවසානයේ දෙරට අතර සටන් විරාමයක් ඇති වුණා. ඒ මැයි මාසයේ 10 වැනිදා යි. මෙම සටන් විරාමය ඇති කිරීමට ඇමරිකාව බෙහෙවින් දායක වූ බවයි පැවසුණේ. නමුත් ඉන්දියාව නම් එය පිලිගත්තේ නැහැ. ඉන්දියාව කීවේ මෙම සටන් විරාමය ඉන්දියානු සහ පාකිස්තාන හමුදා අතර ඇති වූ සාකච්ඡුා ක‍්‍රියාදාමයක ප‍්‍රතිඵලයක් වූ බව යි.
කෙසේ නමුත් සටන් විරාමය ඇති කිරීමේ දී ට‍්‍රම්ප්ගෙන් විශාල මෙහෙයක් ඉටු වූ බව පාකිස්තානයේ ද ස්ථාවරය වූ අතර ඔවුන් ට‍්‍රම්ප් ගේ නම නොබෙල් සාම ත්‍යාගය සඳහා යෝජනා කළේ එම පසුබිම තුළ යි.
කොංග‍්‍රස් සභික බඞී කාටර් ට‍්‍රම්ප් ගේ නම මෙම නොබෙල් ත්‍යාගය සඳහා නිර්දේශ කිරීමටත් හේතු වී ඇත්තේ ඊශ‍්‍රායල- ඉරාන යුද්ධය අවසන් කිරීමේ දී ට‍්‍රම්ප් දැක් වූ දායකත්වය යි.
මේ අතර ගාසා යුද්ධය සහ යුක්රේන යුද්ධය අවසන් කිරීම සඳහාත් ට‍්‍රම්ප් උනන්දුවක් දක්වන බව පෙනී යනවා. නමුත් ඔහුගේ එම උත්සාහයන් සාර්ථක වේවිද යන්න තවම නිශ්චිතව කීමට හැකියාවක් නැහැ.
නොබෙල් සාම ත්‍යාගය සඳහා ට‍්‍රම්ප් ගේ නම පාර්ශ්ව කිහිපයකින් යෝජනා වී ඇතත් ඔහුට සම්මානය හිමි වේවිද යන්න සැක සහිත යි.
මේ වනවිට පළවන තොරතුරුවලින් කියැවෙන්නේ රුසියාවේ ප‍්‍රබල දේශපාලන ක‍්‍රියාකාරිනියක වන ජූලියා නවල්නායා මෙම තරගය තුළ වඩාත් ඉදිරියෙන් සිටින බව යි. ඇය එරට ඉතා ප‍්‍රසිද්ධ විපක්‍ෂ දේශපාලන නායකයකු වූ ඇලෙක්සි නවාල්නි ගේ බිරිඳ යි. ඇලෙක්සි මෙන්ම ජූලියා ද රුසියානු ජනාධිපති ව්ලැදිමීර් පුටින්ගේ ප‍්‍රබල ප‍්‍රතිවාදීන්. කෙසේ නමුත් පසුගිය වසරේ ඇලෙක්සි නවාල්නි බන්ධනාගාර ගතකර සිටිය දී මරණයට පත් වුණා. ඔහුගේ මරණයට හේතුව ලෙස නිල වශයෙන් සඳහන් වුණේ රෝගී තත්වයක්. නමුත් ඇතැමුන් මේ මරණය ගැන පුටින්ටත් චෝදනා කළා.
යුක්රේන ජනාධිපති වොලොදිමිර් සෙලෙන්ස්කි, එක්සත් ජාතීන් ගේ සංවිධානයේ මහලේකම් අන්තෝනියෝ ගුතරේස්, දේශගුණික විපර්යාසවලට එරෙහිව සටන් කරන ගේ‍්‍රටා තන්බර්ග් මෙවර නොබෙල් සාම ත්‍යාගය ස`දහා යෝජනා වී සිටින තවත් ප‍්‍රබල චරිත කිහිපයක්.
සෑම වසරකම නොබෙල් සම්මාන හිමිකර ගත් අයගේ නම් ඔක්තෝබර් මාසයේ ප‍්‍රකාශයට පත් කරනවා. සම්මාන ප‍්‍රදානය සිදුවන්නේ දෙසැම්බර් 10 වැනිදා යි. ඒ මෙම සම්මාන සඳහා මූලික වූ ඇල්ෆ‍්‍රඞ් නොබෙල් ගේ මරණ සංවත්සරය යෙදෙන දිනය යි. ඔහු මිය ගියේ 1896 දෙසැම්බර් 10 වැනි දා යි.සාම ත්‍යාගය දිනා ගන්නා පාර්ශ්වයට නොබෙල් පදක්කමට අමතරව ස්වීඩන ක්‍රෝනා මිලියන 11 ක මුදලක් ද පිරිනැමෙනවා. එය ලංකා රුපියල් කෝටි 35 කට ආසන්න මුදලක්.
ලෝක සාමය සහ යහපත වෙනුවෙන් කටයුතු කළ බව පිලිගැනෙන ඕනෑම පුද්ගලයකු හෝ සංවිධානයක් නොබෙල් සාම ත්‍යාගය සඳහා නිර්දේශ කිරීමේ හැකියාව තිබෙනවා. නමුත් යම් පාර්ශ්වයක් එසේ නිර්දේශ කිරීමේ හැකියාව ඇත්තේ ඒ සඳහා සුදුසුකම් ලැබූ පාර්ශ්වවලට පමණයි. රාජ්‍ය නායකයන්, කැබිනට් ඇමැතිවරුන්, විශ්වවිද්‍යාල මහාචාර්යවරුන්, නොබෙල් කමිටු සාමාජිකයන් වැනි අය මේ ආකාරයෙන් සුදුසුකම් ලැබූවන්.
සෑම වසරකම නොබෙල් සම්මාන හිමිකර ගත් අයගේ නම් ඔක්තෝබර් මාසයේ ප‍්‍රකාශයට පත් කරනවා. සම්මාන ප‍්‍රදානය සිදුවන්නේ දෙසැම්බර් 10 වැනිදා යි. ඒ මෙම සම්මාන සඳහා මූලික වූ ඇල්ෆ‍්‍රඞ් නොබෙල් ගේ මරණ සංවත්සරය යෙදෙන දිනය යි. ඔහු මිය ගියේ 1896 දෙසැම්බර් 10 වැනි දා යි.
සාම ත්‍යාගය දිනා ගන්නා පාර්ශ්වයට නොබෙල් පදක්කමට අමතරව ස්වීඩන ක්‍රෝනා මිලියන 11 ක මුදලක් ද පිරිනැමෙනවා. එය ලංකා රුපියල් කෝටි 35 කට ආසන්න මුදලක්.
නිහාල් පීරිස්