ලෝකයේ වඩාත්ම ගෞරවනීය සංචාරක මාර්ගෝපදේශක ආයතනයක් වන ලෝන්ලි ප්ලැනට් (Lonely Planet) ආයතනය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු ප්‍රදේශයට විශිෂ්ට පිළිගැනීමක් ලබා දෙමින්, 2026 වසරේ සංචාරය කිරීමට සුදුසුම ගමනාන්ත 25 අතරට යාපනය නම් කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු අර්ධද්වීපයේ පිහිටා ඇති මෙම ඓතිහාසික නගරය එම ලැයිස්තුවේ දෙවන ස්ථානයට, එනම් පේරු රාජ්‍යයට පසුපසින්, තෝරාගෙන තිබීම ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක කර්මාන්තයට මහත් ගෞරවයකි. මෙම ගෝලීය අවධානය හේතුවෙන් යාපනයේ ඇති සංස්කෘතික වටිනාකම, ඉදිරි අනාගතය වෙනුවෙන් පවතින්නට ඇති හැකියාව සහ ස්වාභාවික සුන්දරත්වය පිළිබඳ අවධානය යොමු වී ඇති අතර, එය ඉදිරි වසරේ වඩාත්ම කතාබහට ලක්වන සංචාරක ගමනාන්තයක් බවට පත්වනු නිසැකය.
ඕස්ට්‍රේලියානු යුවළක් වන ටෝනි සහ මොරීන් වීලර් (Tony and Maureen Wheeler) විසින් ලෝන්ලි ප්ලැනට් 1973 දී මුලින්ම ආරම්භ කරන ලද්දේ ආසියාවට අදාළ සරල සංචාරක මාර්ගෝපදේශන සැපයීමේ ආයතනයක් ලෙසය. එතැන් සිට එය ලෝකයේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය සංචාරක ප්‍රවර්ධන ආයතනයක් දක්වා වර්ධනය විය. මෙම සන්නාමය ඔවුන්ගේ විශ්වසනීය සංචාරක මාර්ගෝපදේශ, මාර්ගගත සම්පත් සහ වාර්ෂික ගමනාන්ත ශ්‍රේණිගත කිරීම් සඳහා ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන අතර, එමඟින් ගෝලීය වශයෙන් මිලියන සංඛ්‍යාත සංචාරකයින්ට මහත් අස්වැසිල්ලක් ලබා දෙයි. සෑම වසරකම ඔවුන් විසින් සම්පාදනය කරන “සංචාරය සඳහා හොඳම (Best in Travel)” ලැයිස්තු මගින්, සංචාරය කිරීමට සුදුසුම රටවල්, කලාප සහ නගර ඉස්මතු කොට දක්වයි. මේවා තෝරාගනු ලබන්නේ ඒවායේ ඇති ස්වාභාවික සුන්දරත්වය සහ ආකර්ෂණීය ස්ථාන පමණක් නොව, සංස්කෘතික වටිනාකම්, ප්‍රජා සහභාගීත්වය සහ තිරසාරභාවය පදනම් කරගෙනය.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි විස්තරයට අනුව, යාපනය සංචාරකයින්ට “ඉතිහාසය, ආගන්තුක සත්කාරය සහ සතුට ලැබීම යන එකිනෙක මුසු වූ අත්දැකීමක්” පිරිනමයි. වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලෝකය දුටු සිවිල් ගැටුම්වලින් දශක ගණනාවකට පසු, මෙම කලාපය නැවතත් ශ්‍රී ලංකාවේ සංස්කෘතික හා ආධ්‍යාත්මික කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙස සිය අනන්‍යතාවය යළි නගා සිටුවමින් සිටී.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි නිර්දේශ ගෝලීය වශයෙන් වැදගත් වේ. සංචාරකයින් එහි විශ්වසනීයත්වය සහ විශේෂඥ දැනුම මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින බැවින්, මෙම ලැයිස්තුවේ පළ වූ විගස බොහෝ ගමනාන්තවල සංචාරක ව්‍යාපාරයේ විශාල වර්ධනයක් ඇති වෙයි. එබැවින්, යාපනය මෙම කීර්තිමත් ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කිරීම හුදු සඳහනකට වඩා වැඩි යමක් සංකේතවත් කරයි; එය ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු අර්ධද්වීපය ලෝකය මෙතෙක් දුටු ආකාරයේ වෙනසක් ඇති කරන්නට හේතුවක් වෙයි. එක් කාලයක වාර්ගික අර්බුද සම්බන්ධයෙන් කතාබහට ලක්ව තිබූ එය, දැන් සංස්කෘතියේ සහ පුනර්ජීවනයේ සජීවී කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙස නැගී එමින් තිබේ.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි විස්තරයට අනුව, යාපනය සංචාරකයින්ට “ඉතිහාසය, ආගන්තුක සත්කාරය සහ සතුට ලැබීම යන එකිනෙක මුසු වූ අත්දැකීමක්” පිරිනමයි. වසර ගණනාවක් තිස්සේ ලෝකය දුටු සිවිල් ගැටුම්වලින් දශක ගණනාවකට පසු, මෙම කලාපය නැවතත් ශ්‍රී ලංකාවේ සංස්කෘතික හා ආධ්‍යාත්මික කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙස සිය අනන්‍යතාවය යළි නගා සිටුවමින් සිටී.
ලන්දේසි යුගයේ විශිෂ්ට බලකොටුවක් වන යාපනය බලකොටුව, යටත් විජිත ඉතිහාසය සහ චිරාත් කාලයක් පැවතීමට ඇති හැකියාව පිළිබඳ ස්මරණයක් ලෙස ලෝකය ඉදිරියේ පවතී. ඒ අසල, වරක් විනාශ වී නැවත ගොඩනගන ලද යාපනය මහජන පුස්තකාලය, නගරයේ පුනර්ජීවනය සහ අධ්‍යාපනයේ හා සංස්කෘතියේ කල්පවත්නා වටිනාකම සංකේතවත් කරයි. නල්ලූර් කන්දසාමි කෝවිල, එහි රන්වන් කුළුණු සහ එයින් නැගෙන රිද්මයානුකූල නාද සමඟින්, රටේ වැඩිපුරම සංචාරය කරන සහ ඡායාරූප ගත කරන ආගමික ස්ථානවලින් එකක් ලෙස ප්‍රචලිතව පවතී.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි කතුවරුන් යාපනයේ චමත්කාරය ද ඉතා ඉහළින් ඇගයීමට ලක් කර තිබේ. අසල පිහිටි ඩෙල්ෆ්ට් (නෙදුන්තිව්) සහ කයිට්ස් දූපත්, ඒවායේ ඇති කොරල් පවුරු, කුඩා කැලෑ අශ්වයන් සහ සිත්ඇදගන්නාසුළු වෙරළ තීරයන් ඔස්සේ මේ කලාපයේ සෞන්දර්යය විඳගැනීම සඳහා ඇරයුම් කරයි. ඒවා දකුණේ ජනාකීර්ණ නිවාඩු නිකේතනවලින් බොහෝ දුරස් ය. මෙම කලාපයේ ආහාර ද ගෝලීය අවධානයට ලක් වී ඇති අතර, සාම්ප්‍රදායික කෑම වර්ග වන යාපනය කකුළු කරිය (Jaffna crab curry), පිට්ටු (pittu) සහ ඔඩියල් කූල් (odiyal kool), දෙමළ උරුමය සහ දේශීය නිෂ්පාදන පිළිබඳ රසවත් අත්දැකීමක් සංචාරකයින්ට ලබා දෙයි.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි ඉහළම ගමනාන්ත අතරට යාපනය ඇතුළත් වීම සංචාරක ව්‍යාපාරය පිළිබඳ කාරණයක් පමණක් නොවේ. එය යාපනය නගරයේ සිදු වූ පරිවර්තනය ද පිළිබිඹු කරයි. වසර ගණනාවක හුදකලාවෙන් පසු, උතුරු අර්ධද්වීපය දැන් සෙමින් නමුත් අර්ථවත් පුනර්ජීවනයක් අත්විඳිමින් සිටී. මහා මාර්ග, දුම්රිය මාර්ග සහ සන්නිවේදන මාර්ග ප්‍රතිසංස්කරණය වී ඇති අතර, එය සංචාරකයින් සඳහා ලබා දෙන වර්ණවත් මුද්‍රිත මාර්ගෝපදේශන සටහන්වල නිතර නොපෙනෙන ශ්‍රී ලංකාවේ තවත් සැබෑ ස්වරූපයක් අත්විඳීමට ඉඩ සලසයි.
මෙම පරිවර්තනයේ දී දේශීය ප්‍රජාවන් ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කර තිබේ. නිවාඩු නිකේතන, සංචාකයින් සඳහා වූ කුඩා නිවාස සහ ප්‍රජා මට්ටමින් ක්‍රියාත්මක වන සංචාර වර්ධනය වෙමින් පවතින අතර, අමුත්තන්ට අව්‍යාජ සංස්කෘතික හුවමාරු අවස්ථා විඳ ගැනීමට ලබා දෙයි. කලාව, සංගීතය සහ සාහිත්‍යය නව මං සොයා ගනිමින් සිටින අතර, නල්ලූර් උත්සවය වැනි සාම්ප්‍රදායික උත්සව දිගින් දිගටම වන්දනාකරුවන් සහ සංචාරකයින් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සමත්ව තිබේ.
වසර ගණනාවක දුක් කම්කටොලු මැද ගෞරවයෙන්, උණුසුමෙන් සහ ලෝකයට විවෘතභාවයෙන් නැගී ආ ප්‍රජාවක් ලෙස යාපනය ජනතාව ජාත්‍යන්තරයේ පිළිගැනීමට ලක්වන්නට ලෝන්ලි ප්ලැනට්හි මේ ශ්‍රේණිගත කිරීම මහත් පිටිවහලක් වී තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක කර්මාන්තය දිගු කලක් තිස්සේ එහි වෙරළ, වනජීවී සහ උරුමයන් සඳහා ප්‍රසිද්ධත්වයක් උසුලාගෙන සිටී. කෙසේ වෙතත්, බහුතර සංචාරකයන්ගේ අවධානය බොහෝ විට ගාල්ල, ඇල්ල සහ මහනුවර වැනි දකුණු හා මධ්‍යම කලාපවල ඇති ආකර්ෂණීය ස්ථාන කෙරෙහි පමණක් රැඳී තිබුණි. ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි 2026 ලැයිස්තුව මෙතෙක් පැවති ගෝලීය පිළිගැනීම වෙනත් දිශාවකට හරවන්නට හේතු වී තිබේ. එය සංචාරක කර්මාන්තය තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ අලුත් දිශානතියක් ඇති කරන්නට හේතු වී ඇත.
යාපනය ලෝකයේ ඉහළම සංචාරක ගමනාන්ත අතර ස්ථානගත කිරීම මගින්, ලෝන්ලි ප්ලැනට් මූලික වශයෙන් සංචාරකයින් සාම්ප්‍රදායික දේ ඉක්මවා නව ලෝකයක් ගවේෂණය කිරීමට දිරිමත් කරයි. මෙමගින් රටේ සංචාරක අංශයට වඩාත් සමබර සංවර්ධනයක් උදා කර දිය හැකි අතර, අනෙකුත් කලාපවලට ඓතිහාසිකව වාසි සැලසූ අවස්ථාවන්ම උතුරට ද හිමි වන බව සහතික කරයි.
සංචාරක විශේෂඥයින් විශ්වාස කරන්නේ මෙම පිළිගැනීම ශ්‍රී ලංකාවේ පශ්චාත්-වාර්ගික අර්බුදයෙන් පසු නැගී සිටීමට සැලකිය යුතු ලෙස තල්ලුවක් ලබා දිය හැකි බවත්, රටක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව සංචාරක කර්මාන්තය තුළ නව මංපෙත් යළි සොයා ගැනීමට ජාත්‍යන්තර අමුත්තන්ට ආරාධනා කරන බවත්ය.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි 2026 “සංචාරය සඳහා හොඳම (Best in Travel)” ලැයිස්තුව සාම්ප්‍රදායික සහ නැගී එන ගමනාන්ත මිශ්‍රණයකින් සමන්විත වේ. පේරු, මොරොක්කෝව සහ නවසීලන්තය වැනි රටවල් මෙන්ම, යාපනය, ඇල්බේනියාව සහ ලාඕසය වැනි එතරම් ප්‍රසිද්ධ නොවූ ගමනාන්ත ද එහි ඇතුළත්ය. ඒවා අතර ඇති පොදු සම්බන්ධය වන්නේ සුඛෝපභෝගී බව හෝ ජනප්‍රියතාව නොව, අරමුණ පිළිබඳ කාරණයකි. ඒ සාම්ප්‍රදායිකව ජනප්‍රිය නොවූව ද සංචාරක අත්දැකීම් විඳගැනීමට ලෝකයේ මෙතෙක් සොයා නොගත් ගමනාන්ත තවත් බොහොමයක් ඉතිරිව ඇති බවට වන පණිවිඩයයි.
ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, යාපනයට ලැබුණු පිළිගැනීම මෑත වසරවල ධනාත්මක සඳහන් කිරීම් මාලාවකට එක් වන අතර, එය ආරක්ෂිත, පිළිගැනීමේ සහ බහුවිධ ගමනාන්තයක් ලෙස එහි ස්ථානය යළි තහවුරු කරයි. උතුරු දුම්රිය මාර්ගය සහ A9 අධිවේගී මාර්ගය හරහා වැඩිදියුණු වූ ප්‍රවේශය සහ සංස්කෘතික හා පරිසර සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වර්ධනය වන ආකර්ෂණය සමඟින්, යාපනය දේශීය මෙන්ම ජාත්‍යන්තර සංචාරකයින් සඳහා කේන්ද්‍රස්ථානයක් බවට පත්වීමට නියමිතය.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි කතුවරුන් යෝජනා කරන පරිදි, “හොඳම ගමන් යනු මිනිසුන්, ස්ථාන සහ අපගේ ලෝකයේ ගැඹුරු අත්දැකීම් සමඟ අප සම්බන්ධ කරන ඒවාය.” එම අර්ථයෙන් ගත් කල, යාපනය හුදෙක් ගමනාන්තයක් නොවේ; එය අත්දැකීමකි. එය ශ්‍රී ලංකාවේ ආත්මය ග්‍රහණය කර ගන්නා අතර පුනර්ජීවනයේ බලය ලෝකයට මතක් කර දෙයි.
යාපනයේ කතාව, ගැටුම්වල සිට සංස්කෘතික වටිනාකම් දක්වාත්, හුදකලාවේ සිට ජාත්‍යන්තර කීර්තිය දක්වාත් වෙනස් කරන්නට ලෝන්ලි ප්ලැනට්හි ශ්‍රේණිගත කිරීම ඉවහල් වී තිබේ. සංචාරකයින් සඳහා, එය දර්ශනීය සුන්දරත්වයට වඩා වැඩි යමක් ලබා දෙයි. එය ඉතිහාසය, අනන්‍යතාවය සහ මනුෂ්‍යත්වය සමඟ අර්ථවත් හමුවීමක් හිමි කර දෙන බවට සංචාරකයන් හමුවේ තබන පොරොන්දුවකි.
ලෝන්ලි ප්ලැනට් හි කතුවරුන් යෝජනා කරන පරිදි, “හොඳම ගමන් යනු මිනිසුන්, ස්ථාන සහ අපගේ ලෝකයේ ගැඹුරු අත්දැකීම් සමඟ අප සම්බන්ධ කරන ඒවාය.” එම අර්ථයෙන් ගත් කල, යාපනය හුදෙක් ගමනාන්තයක් නොවේ; එය අත්දැකීමකි. එය ශ්‍රී ලංකාවේ ආත්මය ග්‍රහණය කර ගන්නා අතර පුනර්ජීවනයේ බලය ලෝකයට මතක් කර දෙයි.
නිරංජන් චාමින්ද කරුණාතිලක