බොහෝ කලක සිටම ශ්‍රී ලංකාවේ ගම්වාසී ජනතාවට රජයේ විවිධ සේවාවන් සිදුකර ගැනීම සඳහා දිස්ත්‍රික් හෝ ප්‍රාදේශීය නගර කරා නිතර පැමිණෙන්නට සිදු විය. රථවාහන දඩයක් ගෙවීම, ඉඩම් බදු පියවීම හෝ විභාගයක් සඳහා ලියාපදිංචි වීම වැනි කාර්යයන් සඳහා මුළු දවසක්ම ගමන් බිමන් සඳහාත්, බස් ගාස්තු සඳහාත්, පෝලිම්වල ගත කිරීමටත් සිදු විය. 2025 පෙබරවාරි මාසයේ දී, රජය විසින් රජයේ සේවා සඳහා පුරවැසියන්ගේ ප්‍රවේශය සරල කිරීම සඳහා GovPay නමින් ඩිජිටල් ගෙවීම් වේදිකාවක් ආරම්භ කරන ලද්දේ මෙවැනි වාතාවරණයක් පවතිද්දීය. Fintech (Financial Technology) හෙවත් මූල්‍ය තාක්ෂණික යෙදුම් ලෙස හඳුන්වනු ලබන මෙම වේදිකාව, පුරවැසියන්ට බැංකු සහ මූල්‍ය සේවා සැපයීම සඳහා නවීන තාක්ෂණය භාවිත කරයි.
එය සිදුකරගන්නා ආකාරය පිළිබඳ කෙටියෙන් මෙසේ සඳහන් කළ හැකිය:
• රජයේ සේවාවක් අන්තර්ජාලය ඔස්සේ තෝරා ගැනීම (උදා: රථවාහන දඩ, උපයෝගිතා බිල්පත්, බලපත්‍ර ගාස්තු).
• අදාළ විස්තර සහ ගෙවිය යුතු මුදල් ප්‍රමාණය ඇතුළත් කිරීම.
• ඩිජිටල් ලෙස ගෙවා විද්‍යුත් රිසිට් පතක් ලබා ගැනීම, බොහෝ විට කෙටි පණිවුඩයක් හෝ ඊමේල් හරහා.
2025 වසර මැද භාගය වන විට, රජයේ ආයතන 50කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සහ සේවා 700ක් පමණ GovPay සමඟ සම්බන්ධ කර තිබුණි. එහි වර්ධන වේගය ශීඝ්‍ර වන අතර, එහි බලපෑම දැනටමත් පැහැදිලිව පෙනේ. ඒ අතරින් ප්‍රධානතම කාරණය වන්නේ ප්‍රවාහන අවශ්‍යතා අඩුවීම ය. නගරයකට ගමන් කිරීමට අවශ්‍ය වූ ගෙවීම් දැන් නිවසේ සිටම කළ හැකිය. කලින් වැරදි හෝ අසම්පූර්ණ ලියකියවිලි නිසා නැවත නැවත ගමන් කිරීමට සිදුවූ අවස්ථා දැන් නැති වී හෝ අවම වී හෝ තිබේ.
මෙම ක්‍රමවේදය නිසා නගරබදව පවතින ඇතැම් ව්‍යාපාරවල පැවැත්මට යම් තර්ජනයක් එල්ල වන බවට ඇතැමුන් අදහසක් ඉස්මතු කරන බව පෙනේ. රජයේ කාර්යාල අසල ඇති ආහාර සහ බීම වෙළෙඳසැල්වල පාරිභෝගිකයන් සංඛ්‍යාව අඩු වීම, ඡායා පිටපත්, පෝරම සහ රිසිට්පත් සැපයූ ලිපි ද්‍රව්‍ය වෙළෙඳසල්වලට ඉල්ලුම අඩුවීම සහ නගර කරා ඇදී එන ජනතාවට පලතුරු හෝ සිහිවටන විකුණන වීදි වෙළෙඳුන්ට ක්ෂණික විකුණුම් අහිමි වීම මෙවැනි කාරණා අතර වේ. එසේ වුව ද, දියුණු වන තාක්ෂණය නිසා අනාගතයේ දී මෙවැනි තත්ත්වයන් දැවැන්ත ලෙස වෙනස් වීම නොවැළැක්විය හැක්කකි.
මේ මගින් සැලකිය යුතු තරම් මුදලක් ඉතිරි වන බව පෙනෙන්නට තිබේ. එක් ගෙවීමක් සඳහා බස් ගාස්තු සහ ආහාර සඳහා යම් වියදමක් දැරූ පුද්ගලයකුට දැන් එම මුදල් වෙනත් කටයුත්තක් සඳහා යොදා ගත හැකිය. ජාතික මට්ටමින්, මේ කුඩා ඉතිරිකිරීම් ග්‍රාමීය කුටුම්භ සඳහා සැලකිය යුතු ආර්ථික ප්‍රතිලාභයක් බවට පත් වේ.
තනි පුද්ගල මූල්‍යමය ප්‍රතිලාභවලින් ඔබ්බට, අඩු වූ ගමන් බිමන් හේතුවෙන් නගරවල රථවාහන තදබදය ලිහිල් වීම, ග්‍රාමීය බස් මාර්ගවල තදබදය අඩුවීම සහ අඩු කාබන් විමෝචනයකට දායක වීම වැනි පාරිසරික ප්‍රතිලාභ ද ඇති වේ.
මෙම ක්‍රමවේදය නිසා නගරබදව පවතින ඇතැම් ව්‍යාපාරවල පැවැත්මට යම් තර්ජනයක් එල්ල වන බවට ඇතැමුන් අදහසක් ඉස්මතු කරන බව පෙනේ. රජයේ කාර්යාල අසල ඇති ආහාර සහ බීම වෙළෙඳසැල්වල පාරිභෝගිකයන් සංඛ්‍යාව අඩු වීම, ඡායා පිටපත්, පෝරම සහ රිසිට්පත් සැපයූ ලිපි ද්‍රව්‍ය වෙළෙඳසල්වලට ඉල්ලුම අඩුවීම සහ නගර කරා ඇදී එන ජනතාවට පලතුරු හෝ සිහිවටන විකුණන වීදි වෙළෙඳුන්ට ක්ෂණික විකුණුම් අහිමි වීම මෙවැනි කාරණා අතර වේ. එසේ වුව ද, දියුණු වන තාක්ෂණය නිසා අනාගතයේ දී මෙවැනි තත්ත්වයන් දැවැන්ත ලෙස වෙනස් වීම නොවැළැක්විය හැක්කකි.
මෙවැනි තත්ත්වයක් පවතින එකම රට ශ්‍රී ලංකාව පමණක් නොවේ. අසල්වැසි රටවලින් ද මේ සඳහා ඕනෑ තරම් නිදසුන් සොයා ගත හැකිය.
ඉන්දියාවේ Bharat Bill Payment System (BBPS) සේවය ක්‍රියාත්මක වේ. වරක් උපයෝගිතා බිල්පත් ගෙවීම සඳහා දිස්ත්‍රික් කාර්යාල වෙත ගමන් කළ ගම්වැසියන්ට අද BBPS වැනි වේදිකා හරහා ගෙවීම් කිරීමට අවස්ථාව ලැබී ඇත. ගම්මානවල ඇති පොදු සේවා මධ්‍යස්ථාන මගින් ද ඩිජිටල් ප්‍රවේශ සේවාවන් සපයනු ලබන අතර, දිගු ගමන් අවශ්‍යතාව අඩු වී තිබේ. උත්තර් ප්‍රදේශ් වැනි ප්‍රාන්තවල සිදු කරන ලද අධ්‍යයනයන් මගින් ග්‍රාමීය කුටුම්භ සඳහා සැලකිය යුතු කාලය සහ පිරිවැය ඉතිරියක් පෙන්වා දී තිබේ.
බංග්ලාදේශ රජය විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ekPay හරහා පුරවැසියන්ට උපයෝගිතා, විදේශ ගමන් බලපත්‍ර ගාස්තු සහ බදු සඳහා අන්තර්ජාලය ඔස්සේ ගෙවීමට අවස්ථාව සලසයි. ඩිජිටල් මධ්‍යස්ථාන 5,000කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක සහාය ඇතිව, බොහෝ ගෙවීම් සඳහා ගම්වැසියන්ට ඩකා හෝ දිස්ත්‍රික් නගරවලට යාමට අවශ්‍ය නොවේ. ගමන් වියදම් සහ රැඳී සිටීමේ කාලය සිතා ගත නොහැකි තරමින් පහත වැටී ඇත.
එමෙන්ම මාලදිවයිනේ eFaas නමින් ද, නේපාලයේ Nagarik App නමින් ද මෙවැනි ගෙවීම් කටයුතු සිදුකරන සේවාවන් ක්‍රියාත්මක ය.
රජය මගින් හඳුන්වා දී ඇති ඩිජිටල් ගෙවීම් ක්‍රම මගින් ග්‍රාමීය ජනතාවගේ ගමන් බිමන් අඩු කරන අතර, වියදම් ඉතිරි කර පුරවැසියන් සවිබල ගන්වන බව මෙහිදී පැහැදිලි වේ. GovPay යනු ගෙවීම් වේදිකාවක් පමණක් නොව; එය සමාජ පරිවර්තන මෙවලමකි. රජයේ සේවා සඳහා ගම්වැසියන්ට නගරවලට යාමට ඇති අවශ්‍යතාව අඩු කිරීමෙන්, එය පිරිවැය කපා හරින අතර, කාලය ඉතිරි කර ග්‍රාමීය කුටුම්භ සවිබල ගන්වයි. එහි අතුරු ප්‍රතිඵල, ප්‍රවාහන රටා, පාරිසරික ප්‍රතිලාභ සහ ග්‍රාමීය වියදම් පුරුදු නැවත හැඩගැස්වීම දක්වා විහිදී යයි.
දිගුකාලීනව, GovPay මගින් ශ්‍රී ලංකාව වඩාත් කාර්යක්ෂම, විනිවිදභාවයෙන් යුතු සහ සාධාරණ පාලන පද්ධතියකට සමීප කිරීමට හැකියාවක් ඇත. එය ගම සහ රාජ්‍යය අතර පරතරය පිරවීම, ජනාකීර්ණ බස් ගමන් සහ දිගු පෝලිම් හරහා නොව, ජංගම දුරකතනයක් හරහා සිදු කරයි. දැන් ඇති අභියෝගය වන්නේ මෙම ප්‍රගතිය ගමේ සිටින ගම්වැසියා සහ නගරයේ සිටින කුඩා වෙළෙන්දා යන දෙදෙනාම නගා සිටුවන බවට සහතික වීමයි.
කෙසේ වෙතත්, මෙම පරිවර්තනය ඇතැම් ස්ථාපිත ආර්ථික පරිසර පද්ධතිවලට ද බාධා කරයි. ග්‍රාමීය ජනතාවගේ පැමිණීම මත දියුණු වූ නගරයේ කුඩා වෙළෙඳුන්ට එහි බලපෑම දැනෙනු ඇත. අසල්වැසි රටවල් පෙන්වා දී ඇති පරිදි, ඉදිරි මාවත වන්නේ ඩිජිටල්කරණයට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීම නොව, අවදානම් කණ්ඩායම්වලට අනුවර්තනය වීමට සහ නව අවස්ථා සොයා ගැනීමට උපකාර කිරීමයි.
දිගුකාලීනව, GovPay මගින් ශ්‍රී ලංකාව වඩාත් කාර්යක්ෂම, විනිවිදභාවයෙන් යුතු සහ සාධාරණ පාලන පද්ධතියකට සමීප කිරීමට හැකියාවක් ඇත. එය ගම සහ රාජ්‍යය අතර පරතරය පිරවීම, ජනාකීර්ණ බස් ගමන් සහ දිගු පෝලිම් හරහා නොව, ජංගම දුරකතනයක් හරහා සිදු කරයි. දැන් ඇති අභියෝගය වන්නේ මෙම ප්‍රගතිය ගමේ සිටින ගම්වැසියා සහ නගරයේ සිටින කුඩා වෙළෙන්දා යන දෙදෙනාම නගා සිටුවන බවට සහතික වීමයි.
නිරංජන් චාමින්ද කරුණාතිලක