ප්‍රංශ රජය බ්‍රිටනි වෙරළ තීරයේ ඇති ලා ජුමන්ට් (La Jument) ප්‍රදීපාගාරයේ සේවය කිරීමට කැමති ඕනෑම අයෙකුට වාර්ෂිකව ඩොලර් මිලියන 1.2 ක දැවැන්ත වැටුපක් ලබා දෙන බවට වූ කතාවක් සමාජ මාධ්‍ය පුරා වේගයෙන් පැතිර ගියේය. Instagram, TikTok, සහ Facebook හරහා සංසරණය වූ එම සටහන්වල, ප්‍රදීපාගාරය “ලෝකයේ වඩාත්ම භයානක රැකියාව” ලෙස හඳුන්වමින්, මුහුදු රළවලින් වැසී ගිය කුළුණේ විස්මය ජනක ඡායාරූප ඇතුළත් විය. එහෙත්, නිල ප්‍රංශ නාවික බලධාරීන් සහ මෙවැනි කරුණුවල සත්‍ය සොයන ආයතන පවසන්නේ, මෙම කතාව මුළුමනින්ම අසත්‍යයක් බවයි.
උසන්ට් (Ouessant) දූපත ආසන්නයේ අයිරෝස් මුහුදේ (Iroise Sea) පිහිටා ඇති ලා ජුමන්ට්, ප්‍රංශයේ වඩාත් පුරාවෘත්තමය මුහුදු මුර දොරටුවකි. යුරෝපයේ වඩාත් භයානක නාවික මාර්ගයක් ඔස්සේ නැව් මෙහෙයවීම සඳහා පුළුල් ආරක්ෂක වැඩසටහනක් ලෙස එහි ඉදිකිරීම් 1904 දී ආරම්භ කර 1911 දී අවසන් විය.
මෙම ප්‍රදීපාගාරයට නම ලැබී ඇත්තේ ඒ අවට ඇති මුහුදු ප්‍රදේශය හා ගල්පර නිසා වන අතර, එය කලින් සිටම නාවිකයින් අතර “ලා ජුමන්ට්” ලෙස ප්‍රසිද්ධ වී තිබුණි. දේශීය නාවික ජනප්‍රවාදයට අනුව, මෙම නම එම මුහුදු තීරයේ සිදුවූ පැරණි නැව් අනතුරක් නිසා හෝ, කුණාටු ඇති විට ගල වටා එන දරුණු රළ වෙළඹක දුවන ආකාරයට සමාන වීම නිසාත් ලැබෙන්නට ඇත. මෙම රළ බලවත් මෙන්ම අනපේක්ෂිත සහ භයානක ය.
“ලා ජුමන්ට්” (La Jument) යන නාමය ප්‍රංශ භාෂාවෙන් “වෙළඹ” (The Mare) යන්න අදහස් කරයි.
මෙම ප්‍රදීපාගාරයට නම ලැබී ඇත්තේ ඒ අවට ඇති මුහුදු ප්‍රදේශය හා ගල්පර නිසා වන අතර, එය කලින් සිටම නාවිකයින් අතර “ලා ජුමන්ට්” ලෙස ප්‍රසිද්ධ වී තිබුණි. දේශීය නාවික ජනප්‍රවාදයට අනුව, මෙම නම එම මුහුදු තීරයේ සිදුවූ පැරණි නැව් අනතුරක් නිසා හෝ, කුණාටු ඇති විට ගල වටා එන දරුණු රළ වෙළඹක දුවන ආකාරයට සමාන වීම නිසාත් ලැබෙන්නට ඇත. මෙම රළ බලවත් මෙන්ම අනපේක්ෂිත සහ භයානක ය.
එබැවින්, සමස්තයක් ලෙස, “ලා ජුමන්ට්” යන නම බ්‍රිටනි ප්‍රදේශයේ මුහුදේ ඇති ස්ත්‍රීමය ස්වභාවය සහ දැඩි නුහුරු ස්වභාවය යන දෙකම පිළිබිඹු කරයි.
මෙම ප්‍රදීපාගාරය ගල් පර්වත මත මීටර් 48 ක් (අඩි 157 ක්) පමණ ඉහළට නැඟී සිටින අතර, එය ලෝකයේ වඩාත්ම දරුණු මුහුදුවලට මුහුණ දෙයි. අයිරෝස් මුහුද එහි කැලඹිලි සහගත වඩදිය බාදිය, දියවැල් සහ මීටර් 30 ක් (අඩි 100 ක් පමණ) උසට නැඟිය හැකි කුණාටු රළ සඳහා ප්‍රසිද්ධය. ශීත කුණාටුවලදී, මෙම ප්‍රදීපාගාරය සාගරයට සම්පූර්ණයෙන්ම ගිලී ඇති සේ පෙනේ.
ලා ජුමන්ට්හි ලෝක ව්‍යාප්ත කීර්තියට හේතුව එහි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය පමණක්ම නොව, 1989 දෙසැම්බරයේ ප්‍රංශ ඡායාරූප ශිල්පී ජීන් ගුයිචාර්ඩ් (Jean Guichard) විසින් ගත් තනි, විස්මය ජනක ඡායාරූපයකි.
දරුණු කුණාටුවක් අතරතුර, ගුයිචාර්ඩ් හෙලිකොප්ටරයකින් ප්‍රදීපාගාරය වෙත පියාසර කළේය. ඇතුළත සිටි ආරක්ෂකයා වූ තියඩෝර් මාල්ගෝර්න් (Théodore Malgorn) හෙලිකොප්ටරය පිළිබඳ දැන සිටියේ නැත. ශබ්දය ඇසී, ගලවා ගැනීමේ කණ්ඩායම් පැමිණ ඇති බව ඔහු වැරදියට විශ්වාස කළේය. ඔහු යකඩ දොර විවෘත කළේ විශාල රළ පහරක් එල්ල වීමට මොහොතකට පෙරදීය.
තත්පරයෙන් ගුයිචාර්ඩ්ගේ කැමරාව එම මොහොතම ග්‍රහණය කර ගත්තේය. දොරකඩ සිටි මාල්ගෝර්න් හෙලිකොප්ටරය දෙස බලන විට, ඔහුගේ පිටුපසින් මුහුදු ජල තාප්පයක් කුළුණ වසා ගන්නා ආකාරය. “ලා ජුමන්ට්” (La Jument) නම් වූ මෙම ඡායාරූපය ධෛර්යය, තනිකම සහ ස්වභාවධර්මයේ බලය සංකේතවත් කරමින් ඉතිහාසයේ වඩාත්ම කැපී පෙනෙන ඡායාරූපවලින් එකක් බවට පත් විය.
මෙවැනි දුෂ්කර වාතාවරණයක් ඇති එකම ප්‍රදීපාගාරය ලා ජුමන්ට් පමණක්ම නොවේ. බිෂොප් රොක් ප්‍රදීපාගාරය (Bishop Rock Lighthouse) ද ඒ අතුරින් එකකි. එංගලන්තයේ කෝන්වෝල් (Cornwall) වෙරළට ඔබ්බෙන් පිහිටා ඇති මෙය, තනි මුහුදු කුළුණක් මත ස්ථාපිත කර ඇති අතර, වසර 150 කට අධික කාලයක් තිස්සේ නොනවතින අත්ලාන්තික් කුණාටුවලට මුහුණ දී ඇත. එමෙන්ම ස්කෙරිවෝර් ප්‍රදීපාගාරය (Skerryvore Lighthouse) මේ ගණයටම වැටෙන්නකි. ස්කොට්ලන්තයේ ජලයෙන් යට වූ ගල්පරයක් මත ඉදිකරන ලද මෙය, වසර ගණනාවක වෙහෙස මහන්සි වී ගොඩනඟන ලද අතර, මිනිසා මෙතෙක් අත්දුටු දරුණුතම මුහුදු තත්ත්වයන්ට මුහුණ දී ඇත. “අයර්ලන්තයේ කඳුළු බිඳුව” (Ireland’s Teardrop) ලෙස හැඳින්වෙන ෆාස්ට්නෙට් ප්‍රදීපාගාරය (Fastnet Lighthouse) මෙවැනිම බිහිසුණු වටපිටාවක පිහිටා ඇති අතර, ඇමරිකාව බලා යන සංක්‍රමණිකයන්ට තම මව්බිමේ අවසන් දසුන සනිටුහන් කරන්නේ මෙයයි.
මෙම ඉදිකිරීම් හුදෙක් නාවික ආධාරකයන්ට වඩා වැඩි යමක් අපට පවසයි. ඒවා මිනිසාගේ අධිෂ්ඨාන ශක්තිය විදහාපාන ඉදිකිරීම්ය. ස්වයංක්‍රීයකරණයට පෙර, මෙම ප්‍රදීපාගාරවල සේවය කළ ආරක්ෂකයෝ, ලෝකයේ කෙළවරක ජීවත් වෙමින්, හුදකලාව, ධෛර්යය සහ යුතුකම තුළින් නැව් සුරක්ෂිත කළ මිනිසුන් හා කාන්තාවන් විය.
ප්‍රංශයේ අදාළ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයට අනුව (DIRM NAMO), ගුයිචාර්ඩ්ගේ ඡායාරූපය ලොව පුරා අවධානයට ලක් වූ 1991 වසරේදී ලා ජුමන්ට් සම්පූර්ණයෙන්ම ස්වයංක්‍රීය කරන ලදී. එතැන් සිට එහි කිසිවෙකු ස්ථිරවම ජීවත් වී හෝ සේවය කර නැත. ප්‍රදීපාගාරයේ ආලෝකය දැන් ක්‍රියාත්මක වන්නේ ස්වයංක්‍රීයවය. උසන්ට් සංචාරක කාර්යාලය ද තහවුරු කළේ අවසන් ආරක්ෂකයන් දශක තුනකට පෙර පිටත්ව ගිය බවත් ඔවුන්ගේ වැටුප් “මිලියනයකට වඩා බොහෝ සෙයින් අඩු” වූ බවත්ය.
අප නැවත ලා ජුමන්ට් ප්‍රදීපාගාරය වෙත අවධානය යොමු කළහොත් මෙම ප්‍රදීපාගාරය වටා පුරාවෘත්තයක් ගොඩනැගුණද, ආරක්ෂකයන්ගේ ජීවිතය එතරම්ම සුවපහසු නොවීය. ඔවුන්ට සති ගණන් තනිකම, කුඩා කාමර, නිරන්තර කුණාටු සහ නොනැවතී ඇසෙන මුහුදේ ගිගුම් මැද කටයුතු කිරීමට සිදුවිය. අයහපත් කාලගුණය තුළ ප්‍රධාන භූමිය සමඟ සන්නිවේදනය පවා කළ නොහැකි විය. එහෙත් මෙවන් විඳදරාගැනීමක් සඳහා වූ වැටුප සාමාන්‍ය රජයේ වැටුපක් විය. එය කිසිසේත් අන්තර්ජාලයේ සඳහන් මිලියන ගණනට ළං වූයේ නැත.
ප්‍රංශයේ අදාළ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයට අනුව (DIRM NAMO), ගුයිචාර්ඩ්ගේ ඡායාරූපය ලොව පුරා අවධානයට ලක් වූ 1991 වසරේදී ලා ජුමන්ට් සම්පූර්ණයෙන්ම ස්වයංක්‍රීය කරන ලදී. එතැන් සිට එහි කිසිවෙකු ස්ථිරවම ජීවත් වී හෝ සේවය කර නැත. ප්‍රදීපාගාරයේ ආලෝකය දැන් ක්‍රියාත්මක වන්නේ ස්වයංක්‍රීයවය. උසන්ට් සංචාරක කාර්යාලය ද තහවුරු කළේ අවසන් ආරක්ෂකයන් දශක තුනකට පෙර පිටත්ව ගිය බවත් ඔවුන්ගේ වැටුප් “මිලියනයකට වඩා බොහෝ සෙයින් අඩු” වූ බවත්ය.
එසේ වුවද, දැන් කෘත්‍රිම බුද්ධියෙන් ජනනය කරන ලද දැන්වීම් සහ මුදල් ඉපැයීමට නිර්මාණය කරන ලද සාවද්‍ය ලිපි මගින් “ප්‍රදීපාගාර රැකියා පුරප්පාඩු” පිළිබඳ අසත්‍ය ප්‍රකාශ නැවත නැවතත් අන්තර්ජාලයේ මතුවෙමින් තිබේ.
නිරංජන් චාමින්ද කරුණාතිලක