වයස අවුරුදු විස්සේ දී පමණ විවාහ වූ ජසින්තාගේ යුග දිවියට ආයු තිබුණේ වසර 10 ක් වැනි කෙටි කාලයක් පමණි. ඇගේ සැමියා ඇය අතහැර යනවිට ඇය කුඩා පිරිිමි දරුවකුගේ මවක වී සිටියාය.
දරුවාත් ඇති දැඩි කරගනිමින් ජසින්තා ඉතා අසීරු දිවියක් ගෙවන අතරේ වරින් වර ඇයට පෙම්වතුන් කිහිප දෙනෙකු ද හමුවී තිබිණි. ඒ සෑම අවස්ථාවකම ඇගේ අපේක්ෂාව වී තිබුණේ තමා ආදරය කළ තැනැත්තා සමග විවාහ වීම වුවත් අවසානයේ බලන විට ඔවුන් සියලු දෙනාම කර තිබුණේ අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගැනීම ය. අවසානයේ විවාහයක් ගැන අදහස අතහැර දැමූ ජසින්තා ඇඟලුම් කම්හලක අත්උදව්කාරියක ලෙස රැකියාව කරමින් අසීරුවෙන් තම දරුවා ඇති දැඩි කරගත්තාය.
සාස්තර කියන්නට පටන් ගෙන මාස කීපයක් යනවිට ඇගේ ඔසප් චක්‍රය ඇණ හිටියේය. ඒ වනවිට ඇගේ වයස හතලිහ වූවා පමණි. ඔසප් වනවිට කිලි ඇතිවෙන නිසා තමන්ට ඔසප් ඇණහිටියේ කාලි අම්මා එම කිලි ඇති වීම වැළැක්වීමට ගත් පියවරක් ලෙසින් බව ජසින්තා දැඩි ව විශ්වාස කළාය. මෙලෙසින් ජසින්තා වසර තුන හතරක් ගතවනවිට සාස්තර කියා සෑහෙන මුදලක් උපයා ගැනීමට සමත් ව තිබිණි. හිටිහැටියේ ඇය අසනීප වන්නට පටන් ගත්තේ මේ අතරතුරදී ය. තදබල බඩේ කැක්කුමක් සමග යෝනි මාර්ගයෙන් දුගඳ හමන ශ්‍රාවයක් පිටවීම ජසින්තා ට තිබූ ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණ යි. සාස්තර මගින් වෙනත් අයගේ රෝගවලට බෙහෙත් නියම කළ ජසින්තා ට තමන්ගේ රෝගයට ප්‍රතිකාර ගැනීමට වෛද්‍යවරුන් ගේ සහාය පතන්නට සිදු විය.
දිනක් රාත්‍රියේ සිහිනෙන් ජසින්තා ගේ මියගිය පියා ජසින්තාට කතා කර තිබිණි.
“උඹ හුඟක් දුක් විඳිනවා නේද දුවේ. මට පේනවා. උඹ බය වෙන්න එපා. උඹට ළඟදිම කාලි අම්මගෙ වරමක් ලැබෙනවා. උඹ පරක්කු නොකරම මුන්නේශ්වරමට ගිහින් ඒක අර ගනින්”
එදින උදෑසන ජසින්තා අවදි වූයේ නව පණක් ලැබුවාක් මෙනි. ඊළඟ සතියේම ඇය මුන්නේශ්වරමේ කාලි කෝවිලට ගියාය. එහිදී ඇයට ආරූඪයක් ඇති විය.
මේ සිදුවීමෙන් පසු ජසින්තා සාස්තර කියන්නට පටන් ගත්තාය. මුලින් ඉතා සුළු මුදලකින් ආරම්භ කළ එම කාර්යය සාර්ථක වනවිට ඇය අය කරන ගණන ටිකෙන් ටික වැඩි කළ අතර දවසින් දවස ඇගෙන් සාස්තර අහන්නට එන පිරිස ද වැඩි වුණි. මෙසේ ටික කලක් ගතවෙද්දී ඇය රැකියාවෙන් ඉවත් වී පූර්ණකාලීනවම සාස්තර කියන්නට පටන් ගත්තාය.
සාස්තර කියන්නට පටන් ගෙන මාස කීපයක් යනවිට ඇගේ ඔසප් චක්‍රය ඇණ හිටියේය. ඒ වනවිට ඇගේ වයස හතලිහ වූවා පමණි. ඔසප් වනවිට කිලි ඇතිවෙන නිසා තමන්ට ඔසප් ඇණහිටියේ කාලි අම්මා එම කිලි ඇති වීම වැළැක්වීමට ගත් පියවරක් ලෙසින් බව ජසින්තා දැඩි ව විශ්වාස කළාය.
මෙලෙසින් ජසින්තා වසර තුන හතරක් ගතවනවිට සාස්තර කියා සෑහෙන මුදලක් උපයා ගැනීමට සමත් ව තිබිණි. හිටිහැටියේ ඇය අසනීප වන්නට පටන් ගත්තේ මේ අතරතුරදී ය. තදබල බඩේ කැක්කුමක් සමග යෝනි මාර්ගයෙන් දුගඳ හමන ශ්‍රාවයක් පිටවීම ජසින්තා ට තිබූ ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණ යි. සාස්තර මගින් වෙනත් අයගේ රෝගවලට බෙහෙත් නියම කළ ජසින්තා ට තමන්ගේ රෝගයට ප්‍රතිකාර ගැනීමට වෛද්‍යවරුන් ගේ සහාය පතන්නට සිදු විය.
ඇයට ප්‍රතිකාර කළ වෛද්‍යවරයා, ඇය ප්‍රසව හා නාරිවේද වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු කර තිබිණි. ඇගේ සියලු රෝග ලක්ෂණ සහ අදාළ වෛද්‍ය පරීක්ෂණ අනුව බලන විට මෙය පයෝමෙට්‍රන් (pyometron) නැමති රෝගය බව ප්‍රසව හා නාරිවේද විශේෂඥ වෛද්‍යවරයා විසින් අනාවරණය කර ගත්තේය. මේ රෝගය පිළිබඳව විස්තර කිරීමට පෙර කාන්තාවකට ඔසප් සිදුවන්නේ කෙසේද යන්න ගැන මුලින්ම විමසා බලමු.
පිටියුටරි ග්‍රන්ථියෙන් නිපදවෙන FSH සහ LH නැමති හෝමෝන ක්‍රමානුකූලව ශ්‍රාවය වී එය ඩිම්බ කෝෂවලට පැමිණෙයි. ඉන්පසු ඩිම්බ කෝෂ තුළ ඊස්ට්‍රජන් සහ ප්‍රොජෙස්ටරෝන් හෝමෝන නිපදවේ. එම හෝමෝන දෙවර්ගය ගර්භාෂයට ගොස් ගර්භාෂය ඇතුළත බිත්තියේ වෙනස්කම් සිදුවීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔසප් හටගනී.
පිටියුටරි ග්‍රන්ථියෙහි නිපදවෙන ප්‍රොලැක්ටින් හෝමෝනය වැඩිපුර නිෂ්පාදනය වුවහොත් ඒ හේතුව මත ද ඊස්ට්‍රජන් සහ ප්‍රොජෙස්ටරෝන් හෝමෝන අඩුවේ. එවිටත් ඔසප් නිසි කාලයට පෙර නතර වනු ඇත. ඊස්ට්‍රජන් සහ ප්‍රොජෙස්ටරෝන් නිපදවෙන්නේ නැති විට ගර්භාෂ කුහරය පිටතට සම්බන්ධ කරන ගැබ් ගෙලේ කුහරය වැසී යයි. එලෙස වැසුණු විට ගර්භාෂය තුළ අපිරිසිදු ශ්‍රාවය එකතු වීම සිදුවේ. ඒ් හේතුවෙන් බඩේ කැක්කුම සහ සැරව පැහැයෙන් යුතු දුගඳ හමන ශ්‍රාවයක් පිටවෙයි. පයෝමෙට්‍රන් යනු මෙම රෝගයයි.
සාමාන්‍යයෙන් කාන්තාවක ගේ ඔසප් නතර වන්නේ අවුරුදු පනහෙන් හෝ ඊට පසුව ය. නමුත් පිටියුටරි ග්‍රන්ථියේ FSH සහ LH හෝමෝන නිපදවීමේ අඩුවක් සිදුවීම, කාන්තාවකගේ ඩිම්බ කෝෂවල උපතේ සිටම ගෙනා ඩිම්බ ප්‍රමාණය අවසන් වීම, විවිධ රෝග මත ඩිම්බ කෝෂ විනාශ වීම, ආතතිය, දැඩි මානසික බලපෑම්, පිටියුටරි ග්‍රන්ථියේ රෝග තත්ත්වයන් මත එම ග්‍රන්ථිය ඉවත් කර තිබීම, පිටියුටරි ග්‍රන්ථිය නිසි ලෙස ක්‍රියාකාරී නොවීම වැනි විවිධාකාර හේතු මත අවුරුදු පනහට පෙර, එනම් අවුරුදු හතළිහේදී පමණ වුවත් යම් කාන්තාවකගේ ඔසප් චක්‍රය ඇණහිටින්නට බැරිකමක් නැත.
එමෙන්ම පිටියුටරි ග්‍රන්ථියෙහි නිපදවෙන ප්‍රොලැක්ටින් හෝමෝනය වැඩිපුර නිෂ්පාදනය වුවහොත් ඒ හේතුව මත ද ඊස්ට්‍රජන් සහ ප්‍රොජෙස්ටරෝන් හෝමෝන අඩුවේ. එවිටත් ඔසප් නිසි කාලයට පෙර නතර වනු ඇත. ඊස්ට්‍රජන් සහ ප්‍රොජෙස්ටරෝන් නිපදවෙන්නේ නැති විට ගර්භාෂ කුහරය පිටතට සම්බන්ධ කරන ගැබ් ගෙලේ කුහරය වැසී යයි. එලෙස වැසුණු විට ගර්භාෂය තුළ අපිරිසිදු ශ්‍රාවය එකතු වීම සිදුවේ. ඒ් හේතුවෙන් බඩේ කැක්කුම සහ සැරව පැහැයෙන් යුතු දුගඳ හමන ශ්‍රාවයක් පිටවෙයි. පයෝමෙට්‍රන් යනු මෙම රෝගයයි.
මෙය සුව කරන්නට නම් රෝගී කාන්තාවගේ ගර්භාෂය සැත්කමක් මගින් ඉවත් කළ යුතුය. ඉහත කී ජසින්තාට ද මෙම රෝගය හට ගෙන තිබූ බැවින් ඇගේ ද ගර්භාෂය ඉවත් කිරීමට සිදුවිය. ඇගේ ඔසප් නතර වුණේ කාලි මෑණියන්ගේ හපන්කමක් නිසා නොව රෝගයක් නිසා බව ප්‍රසව හා නාරිවේද විශේෂඥ වෛද්‍යවරයා විසින් ඇයට පැහැදිලි කර දුන් පසු අකමැත්තෙන් වුවත් එය පිළිගැනීමට ජසින්තාට සිදුව තිබිණි.
ප්‍රසව හා නාරිවේද විශේෂඥ වෛද්‍ය එස්. බී. ඒකනායක
සැකසුම ඉන්දු පෙරේරා